پاورپوینت اتحادیه بریکس با نگاه به حمایت از کشورهای درحال توسعه و شفافیت در بازارجهانی

مقدمه

 جهان امروز شاهد ظهور و بروز ابر روندهایی هست که دربیشتر موارد از دسترس و پیش بینی صاحب نظران و متخصصان نیز خارج شده است و به نوعی شاهد تحیر و سرگردانی صاحب نظران هستیم

یکی از این ابر روند ها،ظهور و بروز اتحادیه های اقتصادی هست که در قرن بیستم به صورت متوالی و مستمر شاهد ظهور و بروز ان ها هستین از جمله؛ اوراسیا-ا سه ان-جی 7-بریکس-..........و سایر سازمان های تجاری که ماموریت تجاری شروع به فعالیت نموده و در ادامه منجر به فعالیت و تعامل در زمینه اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و حتی فرهنگی توسط این سازمان های به ظاهر اقتصادی صرف هستیم یکی از این سازمان ها بریکس می باشد که در برهه فعلی شاهد تولد و تاثیر گذاری ان در اقتصاد جهانی و مهم تر ،شاهد به چالش کشاندن هژمونی دلار توسط بریکس هستیم

کشورهای عضو بریکس بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و حدود یک چهارم از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می دهند. علاقه از سوی کشورهای جنوب جهان برای پیوستن به این بلوک در شرایطی مشاهده می شود که دولت های بیشتر و بیشتری از دلار امریکا فاصله می گیرند. این ارز به دلیل افزایش نرخ بهره که توسط فدرال رزرو امریکا تنظیم می شود و استفاده این بانک از دلار به شکل سلاح از طریق تحریم های مالی، برای اقتصادهای دلاری شده، غیرقابل اعتماد شده است.

در این نوشتار ،پژوهشگر با استفاده از روش جمع اوری داده وروش  توصیفی –تحلیل موضوع به دنبال دستیابی به پاسخ این سیوال هست که راهگارهای به چالش کشاندن هژمونی دلار و به تبع ان جایگزینی دلار توسط ارزهای جایگزین از جمله ارز برزیکس کدامند؟

تا با ارایه راهکارهای تاثیرگذار و عملیاتی در عصر دیجیتال بتوان به این مهم دست یافت.

بریکس (به انگلیسی: BRICS ) نام گروهی به رهبری قدرت های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و افریقای جنوبی تشکیل شده است. در ابتدا نام این گروه بریک نام داشت اما پس از پیوستن افریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت.

همکاری اتحادیه اوراسیا و بریکس برای دلارزدایی| ارز مشترک جدید در راه است

اتحاد EAEU-BRICS مدت ها در حال شکل گیری بود و اکنون نیز به سمت منافع ژیواکونومیک بیشتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) حرکت خواهد کرد.

بازار؛ گروه بین الملل: دلار امریکا به عنوان ارز ذخیره بین المللی، مدت هاست که به عنوان یک وسیله مبادله ضروری بین کشورهایی با ارزهای ملی مختلف عمل می کند. برای ایفای این نقش، یک ارز ذخیره باید پایدار، امن و به راحتی برای همه کشورها قابل دسترسی باشد. در قرن بیستم، موقعیت بین المللی دلار باعث شد ارزش ان افزایش یابد و ایالات متحده بتواند سطوح عظیمی از بدهی خارجی را متحمل شود.

بنابراین، طبیعتاً هر گزارشی مبنی بر اینکه کشوری که با سیاست های واشنگتن مخالف است، احتمالا به جای دلار امریکا به پرداخت با واحد پولی خود روی اورد، منبع هشداری پنهان در غرب است. اما اکنون برای همه روشن شده که دلار امریکا در حال از دست دادن موقعیت جهانی خود و جایگاه خود به عنوان ارز ذخیره منتخب جهان است.

از انجایی که جهان در حال تقسیم شدن به مناطق ارزی مختلف است - روندی که سرعت می گیرد - قدرت های بزرگ مجبور هستند به دنبال سرمایه گذاری و تمرکز بر توسعه اقتصادی خود باشند. هفت سال پیش، چین شروع به تبلیغ پول ملی خود کرد، که نتیجه ان شد که صندوق بین المللی پول، یوان را در سبد پنج ارز اصلی خود گنجاند. در طول سال ها، بسیاری از کشورها شروع به افزایش میزان یوان در ذخایر ارزی خود، کاهش استفاده از دلار در معاملات بین المللی و ایجاد سیستم های پرداخت جایگزین کرده اند. بر این اساس، بسیاری از بانک های مرکزی شروع به واگذاری دلار و افزایش ذخایر روپیه، یوان، یورو و شمش طلا کرده اند.

در حال حاضر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به مرحله کلیدی در تلاش خود برای کاهش وابستگی خود به دلار امریکا رسیده اند و توافق کرده اند که ارزهای ملی از جمله روبل روسیه را در پرداخت های بین کشورهای عضو وارد کنند. همانطور که ماکسیم رشتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه اظهار داشت: این موضوع منجر به ایجاد یک منطقه روبل واحد شده است. عوارض گمرکی دریافتی هر کشور به نسبت تعیین شده در معاهده EAEU بین کشورهای عضو توزیع خواهد شد. در گذشته از ارزهای خارجی برای این منظور استفاده می شد، اما اکنون از ارزهای ملی EAEU از جمله روبل روسیه استفاده می شود.

اخیر نیز عربستان سعودی که از سیاست های ایالات متحده ناراضی بوده و امیدوار است که از یوان برای فروش نفت به چین استفاده کند. یکی از عواملی که در هفته های اخیر دور شدن از دلار را تقویت کرده است، تصمیم جو بایدن، رییس جمهور امریکا برای اعمال تحریم های ارزی علیه روسیه است. هند از جمله کشورهایی بود که به قطعنامه سازمان ملل در محکومیت روسیه به دلیل حمله به اوکراین رای ممتنع داد. این کشور همچنین یکی از اولین کشورهای اسیایی بود که تاثیر تحریم های اقتصادی بی سابقه ای را که امریکا و متحدان غربی ان علیه روسیه اجرا کردند، احساس کرد. به گفته منابع رسانه ای هندی، حذف تعدادی از بانک های بزرگ روسیه از سیستم سوییفت منجر به شکست پرداخت ها بر اساس قراردادهای تجاری بین هند و روسیه شد.

همکاری مشترک اتحادیه اوراسیا و بریکس

اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در حال سرعت بخشیدن به طراحی سیستم پرداخت مشترک است که در نزدیک به یک سال اخیر با چینی ها تحت نظارت سرگیی گلازیف، وزیر مسیول یکپارچگی و اقتصاد کلان EAEU مورد بحث قرار گرفته است. اتحادیه اقتصادی اوراسیا از طریق نهاد نظارتی خود، کمیسیون اقتصادی اوراسیا (EEC)، به تازگی یک پیشنهاد بسیار جدی را به کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و افریقای جنوبی) ارایه کرده که در حال حاضر در راه تبدیل شدن به بریکس پلاس یا به نوعی G20 از جهان جنوب هست.

براساس برخی ادعاها این سیستم شامل کارت پرداخت واحد در رقابت مستقیم با Visa و Mastercard خواهد بود که «میر» روسی، UnionPay چین، RuPay هند، Elo برزیل و سایرین را ادغام می کند. این موضوع یک چالش مستقیم برای سیستم پولی و اجباری طراحی شده توسط غربی خواهد بود. این موضوع پس از ان اتفاق می افتد که اعضای بریکس پیشتر تجارت دوجانبه خود را با ارزهای محلی انجام داده و بنوعی دلار امریکا را دور می زنند. این اتحاد EAEU-BRICS مدت ها در حال شکل گیری بود و اکنون نیز به سمت منافع ژیواکونومیک بیشتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) حرکت خواهد کرد.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2015 به عنوان اتحادیه گمرکی روسیه، قزاقستان و بلاروس تاسیس شد که یک سال بعد ارمنستان و قرقیزستان به ان ملحق شدند. ویتنام در حال حاضر شریک تجارت ازاد EAEU است و ایران نیز اخیرا برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای توافق کرده است. اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای جابجایی ازاد کالاها، خدمات، سرمایه و کارگران بین کشورهای عضو طراحی شده است. اگر اتفاقات سال 2014 که توسط دولت باراک اوباما طراحی شد، روی نداده بود اکنون اوکراین یکی از اعضای EAEU بود.

بریکس اتحادیه تجارت ازاد نیست، اما اعضای ان در مورد مسایل تجاری هماهنگ هستند و در این راستا بانک توسعه جدید (NDB) را برای هماهنگی در ارایه تسهیلات زیرساختی تاسیس کرده اند. این بانک در سال 2014 بعنوان بدیل ساختارهای مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در زمینه اعطای تسهیلات ایجاد شد، چون اعضای این گروه باور دارند که نهادهای سنتی بیش از حد امریکا محور شده اند. سهام بانک توسعه جدید به طور مساوی در اختیار پنج عضو گروه بریکس است.

همچنین گروه بریکس در حال حاضر بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و نزدیک به یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می دهد. انتظار می رود میزان تولید ناخالص داخلی تا سال 2030 دو برابر شود و به 50 درصد تولید ناخالص داخلی جهانی برسد. اما انچه مهم و تاثیرگذار خواهد بود، منابع عظیم نفت و گاز اعضای جدید است که در ادامه به برخی از انها اشاره می شود.

ششمین صادرکننده گاز در راه گروه بریکس

الجزایر با تولید ناخالص داخلی 168 میلیارد دلار و جمعیت 45 میلیون نفری، دهمین ذخایر بزرگ اثبات شده گاز طبیعی در سطح جهان در رتبه ششم صادرکنندگان گاز جهان است و سومین منابع گاز شیل دست نخورده جهان را دارد. الجزایر یکی از اعضای اوپک و منطقه تجاری عربی است.

الجزایر همچنین یکی از اعضای قرارداد تجارت ازاد قاره افریقا است که تعرفه ها را بر 98 درصد کل تجارت بین افریقایی به صفر می رساند. بزرگترین شرکای تجاری الجزایر در حال حاضر ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، ایالات متحده و برزیل هستند. البته اخیراً تلاش بیشتری برای حضور بیشتر در بازارهای غیرغربی نشان داده است.

پیوستن ایران به بریکس پس از شانگهای و اوراسیا

ایران با تولید ناخالص داخلی 231.5 میلیارد دلاری معادل بیش از 1.2 تریلیون بشکه نفت و گاز دارد و بزرگترین دارنده ذخایر هیدروکربنی در جهان است. ایران که تحت تحریم های ایالات متحده و اروپا است یکی از اعضای اوپک بوده و همچنین در شرف عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای است.

ایران اخیراً اعلام کرده است که زنجیره های تامین انرژی خود را به شبکه های برق اعضای سازمان همکاری شانگهای متصل می کند، در این میان کریدور حمل ونقل بین المللی شمال-جنوب (INSTC) نقش محوری دارد که اروپا، روسیه، ترکیه، قفقاز و اسیای مرکزی را به بازارهای شرق افریقا، خاورمیانه و اسیای جنوبی وصل می کند.

همچنین ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) ​​شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و روسیه قرارداد تجارت ازاد دارد. شرکای اصلی تجاری ایران عبارتند از چین، امارات، هند، ترکیه، روسیه و المان.

بزرگترین صادرکننده اورانیوم و گروه بریکس

قزاقستان با تولید ناخالص داخلی 191 میلیارد دلاری و جمعیت 19 میلیون نفری دارای اقتصاد صادرات محور بوده که شدیدا به محموله های نفت و محصولات وابسته -58 درصد از کل صادرات- وابسته است. علاوه بر نفت، عمده ترین کالاهای صادراتی این کشور شامل گاز طبیعی، فلزات اهنی، مس، الومینیوم، روی و اورانیوم است. قزاقستان نهمین تولیدکننده بزرگ زغال سنگ در جهان و از نظر تولید نفت خام در رتبه هفدهم و از نظر گاز طبیعی در رتبه بیست و چهارم جهان قرار دارد.

قزاقستان عضو کامل سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) است. بزرگترین شرکای تجاری قزاقستان چین، روسیه، ایتالیا، هلند و ازبکستان هستند.

نگاه بزرگترین تولیدکننده نفت افریقا به بریکس

نیجریه با تولید ناخالص داخلی 441 میلیارد دلاری و جمعیت 211 میلیون نفری بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز در افریقا و دهمین تولیدکننده بزرگ در جهان در ان است. این کشور عضو اوپک و توافقنامه تجارت ازاد قاره افریقا (AfCFTA) بوده و تجارت اصلی ان نفت خام، نفتگاز، نفت تصفیه شده و همچنین کشتی سازی است. شرکای اصلی نیجریه؛ هند، اسپانیا، هلند، چین و افریقای جنوبی هستند.

 بریکس و رویکرد جدید ریاض به شرق

عربستان با تولید ناخالص داخلی 833.5 میلیارد دلاری و جمعیت 35 میلیون نفری حدود 17 درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد. به غیر از نفت، سایر منابع طبیعی سعودی شامل گاز طبیعی، سنگ اهن، طلا و مس است.

عربستان سعودی همچنین عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) یک اتحادیه منطقه ای، بین دولتی، سیاسی و اقتصادی متشکل از بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات است. شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر قرارداد تجارت ازاد با سنگاپور دارد و در حال مذاکره با چین و هند است.

عربستان همچنین شریک گفتگوی سازمان همکاری شانگهای بوده و اخیرا اعلام کرد که مایل است به عضویت کامل ان دراید. شرکای تجاری اصلی عربستان؛ امارات، چین، هند و سنگاپور هستند. سعودی اوایل سال جاری طرح سرمایه گذاری استراتژیک 400 میلیارد دلاری را با چین امضا کرد.

امارات از برادر بزرگتر عقب نماند

امارات با تولید ناخالص داخلی 36 میلیارد دلاری و جمعیت 10 میلیون نفری در میان ده تولیدکننده بزرگ نفت جهان قرار دارد. حدود 96 درصد از حدود 100 میلیارد بشکه ذخایر نفت اثبات شده این کشور در ابوظبی قرار دارد و از این نظر در رتبه ششم جهان است.

اقتصاد امارات متحده عربی شدیدا به صادرات نفت و گاز طبیعی -40 درصد از کل صادرات- وابسته است. سایر صادرات شامل مروارید و سایر فلزات و سنگ های گرانبها (28 درصد)، ماشین الات، ضبط صوت و قطعات (9 درصد) و وسایل نقلیه حمل و نقل (6 درصد) است. بزرگترین شرکای تجاری امارات عربستان سعودی، عراق، هند و سوییس هستند.

افزایش قدرت گروه بریکس با پیوستن اعضای جدید

بنابراین گروه بریکس با پیوستن کشورهای فوق حدود 45 درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهانی و بیش از 60 درصد از کل ذخایر اثبات شده گاز جهانی را در اختیار خواهد داشت. اکنون مجموع تولید ناخالص داخلی ان به 29.35 تریلیون دلار می رسد که ان را بزرگتر از اقتصاد ایالات متحده با 23 تریلیون دلار و دو برابر اقتصاد 14.5 تریلیون دلاری اتحادیه اروپا می کند.

اعضای جدید معرفی شده، نزدیک یک میلیارد مصرف کننده به خانواده بریکس پلاس اضافه می کند که در مجموع 4.257 میلیارد یا کمی بیش از 50 درصد از کل جمعیت جهان در سال 2022 را شامل می شود. بنابراین یکی از ویژگی های اعضای جدید در اینده، داشتن مقادیر قابل توجه از منابع طبیعی علاوه بر انرژی مانند فلزات گرانبها، خاک های کمیاب، مواد معدنی نادر، منابع انرژی مانند زغال سنگ و انرژی خورشیدی، زمین های کشاورزی، شیلات و اب شیرین است.(سایت مسیر اقتصاد . 26 ابان 1401 )

تحلیل یافته و پیشنهادات

در حال حاضر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به مرحله کلیدی در تلاش خود برای کاهش وابستگی خود به دلار امریکا رسیده اند و توافق کرده اند که ارزهای ملی از جمله روبل روسیه را در پرداخت های بین کشورهای عضو وارد کنند. همانطور که ماکسیم رشتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه اظهار داشت: این موضوع منجر به ایجاد یک منطقه روبل واحد شده است. عوارض گمرکی دریافتی هر کشور به نسبت تعیین شده در معاهده EAEU بین کشورهای عضو توزیع خواهد شد. در گذشته از ارزهای خارجی برای این منظور استفاده می شد، اما اکنون از ارزهای ملی EAEU از جمله روبل روسیه استفاده می شود.

از نظر نویسنده فعالیت اتحادیه های اقتصادی مانندبریکس علاوه بر استحاله هژمونی دلار در کمتر از 10سال ایند ه جایگزین دلار در معاملات نیز خواهد شد و این امرموجب خواهد شد که علاوه برشفافیت در بازارارز جهانی و مبادلات بانکی ،جهان شاهد رشد وپویاییاقتصاد کشورهای در حال توسعه خواهد بود 

فهرست

بریکس چیست؟

بریکس حامی کشورهای در حال توسعه و کشورهای جنوب

محورهای کلی مورد توجه بریکس

تاریخچه بریکس

اولین اجلاسیه بریکس

دامنه اهمیت و کارایی بریکس

وضعیت اقتصادی گروه بریکس

رشد اقتصادی اتحادیه بریکس

بریکس پلاس

اینده­ ی بریکس در اینده­ی نظم جهانی

بانک توسعه نوین دربریکس

ایران و بریکس

عضویت ایران دربریکس ازمنظر اقتصادی

چالش های فراروی ایران در عضویت بریکس

چالش های فراروی ایران در عضویت بریکس

فرصت های ایران برای عضویت دربریکس

عضویت ایران دربریکس ازمنظر سیاسی

پیوستن ترکیه به گروه «بریکس» و پیامدهای ژیوپلیتیکی ان

اهداف هر کدام ازکشورهای عضو  از عضویت در گروه بریکس

تبیین زمینه های همکاری بین ایران و گروه بریکس

نقش بریکس در دلارزدایی

کشورهای نامزد جدید برای توسعه بریکس

نامزدهای بالقوه اینده

زمینه های اصلی همکاری در BRICS  

تاثیر برجام بر اصلاحات سازمانی جهانی  

بانک توسعه جدید چیست؟

ترتیب ذخیره احتمالی چیست؟

چالش های مرتبط با بریکس چیست؟

اهمیت BRICS برای هند چیست؟

ابتکارات اخیر BRICS  

اینده بریکس

به چالش کشیدن مدل بانک جهانی

تحلیل یافته و پیشنهادات

پیشنهادات

منابع و ماخذ