پاسکال یکی از زبانهای مشهور برنامهنویسی سطح بالای متداول است. پاسکال به عنوان زبان سادهشده ALgOL طراحی شد و کاربردهای آموزشی داشت. این زبان را نیکلاوس ویرت، پروفسور دانشگاه پلیتکنیک زوریخ سوییس در سالهای ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ میلادی طراحی کرد و در سال ۱۹۷۰ به عنوان یک زبان کارآمد و کوچک به منظور پیشبرد و توسعهٔ مهارتهای برنامهنویسی با بهرهگیری از برنامهنویسی ساختیافته و ساختمان دادهها، منتشر گردید. نام زبان پاسکال از نام بلز پاسکال، ریاضیدان فرانسوی بر گرفته شدهاست.
پاسکال یک زبان برنامهنویسی امری و ساختیافتهٔ تأثیرگذار است که از ویژگیهایش میتوان به سادگی فراگیری آن اشاره کرد.
استاندارد این زبان برنامهنویسی در سال ۱۹۸۳ نوشته شده و دو سازمان IEEE و ANSI آن را تأیید کردهاند. هماکنون این زبان بیشتر بهعنوان زبان برنامهنویسی آموزشی برای تازهکاران در دانشگاهها آموزش داده میشود. سادگی و تجرید خوب این زبان امکان برنامهنویسی آسان بدون نیاز به آگاهی از ساختارهای پیچیدهٔ زیرین سیستمعامل را میدهد.
یک ویرایش برگرفته از پاسکال که با عنوان Object Pascal شناخته میشود، برای برنامهنویسی شیءگرا طراحی شد.
تاکنون دهها زبان برنامهنویسی مختلف در جهان به وجود آمده و از بین رفتهاند که هر یک از آنها دارای مزایا و معایبی بودهاند، زبان پاسکال نیز همانند دیگر زبانهای برنامهنویسی دارای مزایا و معایبی است. مزایای زبان پاسکال از معایب آن بیشتر است و این امر باعث دوام چند دههای آن شدهاست.
از مهمترین مزایای پاسکال، قابل فهم بودن دستورها آن میباشد، چرا که دستورها پاسکال به زبان محاورهای نزدیک هستند. مزیت دیگر زبان پاسکال، داشتن توابع کتابخانهای است که باعث ایجاد سرعت و سهولت در برنامهنویسی میگردد. توابع کتابخانهای در حقیقت زیر برنامههایی هستند که از قبل نوشته شدهاند و شما میتوانید از آنها در برنامههایتان استفاده کنید. برای مثال اگر بخواهید قدرمطلق عددی را به دست آورید میتوانید از تابع مربوطه که از قبل نوشته شدهاست، استفاده کنید. همچنین از دیگر مزیتهای زبان پاسکال پشتیبانی از انواع اطلاعات میباشد و این مزیتی است که باعت برتری زبان پاسکال نسبت به بسیاری از زبانهای برنامهنویسی میگردد. زبان پاسکال از اعداد صحیح، اعداد اعشاری، کاراکترها، مجموعهها، آرایهها و . . . پشتیبانی میکند. ساخت یافته (structure base) بودن زبان پاسکال نیز از مهمترین مزایای آن است. برنامه ساخت یافته به برنامهای گفته میشود که از بلوکهای پی در پی یا متداخل تشکیل شده باشد .
برنامهنویسی ساخت یافته دارای مزایای متفاوتی است:
آخرین مزیتی را که میتوان مورد اشاره قرار داد، داشتن محیط مجتمع برنامهنویسی است که بهطور خلاصه به آن IDE گفته میشود. مترجم پاسکال قابلیت ترجمه برنامهها را در دو حالت مجتمع و خط فرمان دارا میباشد. در حالت اول میتوان برنامه را درون ویراستار مخصوص پاسکال نوشته و اجرا کرد. این ویراستار دارای امکانات ویرایشی متعددی میباشد که موجب ایجاد سرعت و سهولت در نوشتن برنامه میگردد. در حالت دوم میتوان برنامه را با استفاده از هر ویراستاری تهیه نموده سپس عمل ترجمه را از طریق خط فرمان سیستمعامل ویندوز انجام داد. پس از ذکر مزایای زبان پاسکال بهتر است به معایب آن اشاره داشته باشیم. نداشتن قابلیت انعطاف، نداشتن قابلیت انتقال و عدم امکان تعریف رکورد با طول متغیر، از جمله معایب این زبان هستند.
فهرست مطالب:
آرایه
تعریف نوع آرایه ها
اندیس های آرایه
خواندن و نمایش دادن یک آرایه
اجرای برنامه جدولی از تفاضل ها
پارامترهای آرایه
پارامترهای آرایه مقدار یا متغیر
رویه جمع کردن دو آرایه
تناظر پارامترها در رویه جمع کردن دو آرایه
مقایسه دو آرایه
تابع برای کوچکترین مقدار آرایه
رویه برای مرتب کردن عناصر آرایه
اشکال زدائی برنامه های آرایه دار
خطاهای متداول در برنامه سازی
آرایه فشرده
تعریف آرایه های فشرده
نمایش متغیرهای رشته ای
مراجعه به کاراکترهای یک رشته
آرایه های دو بعدی
آرایه چند بعدی
پردازش آرایه ها
روش دستیابی سطر به سطر یک آرایه
روش دستیابی ستون به ستون یک آرایه
مقدار اولیه دادن به یک آرایه
محاسبه مجموع هر سطر
آرایه سه بعدی
مثال ها
و...